Zorunlu sebeplerden dolayı tutulamayan ve sonradan kaza edilemeyen oruçlar için fidye vermek gerekir.
Fidye Nedir?
Birisi Ramazan ayında oruç tutamıyorsa (örneğin hastalık, seyahat veya adet nedeniyle) tutabildiğinde kaçırdığı oruçları kaza etmelidir. Ancak, kaçırdığı oruçları kaza edemeyecekse (yaşlılık veya iyileşme olasılığı düşük kronik hastalık nedeniyle) başkasının beslenmesi için fidye ödemelidir.
Oruç, sayılı günlerdir. Sizden biri hasta olursa veya biriniz yolculukta olursa, daha sonra aynı sayıda başka günler oruç tutar. Oruç tutmaya gücü yetenler (ama yine de oruç tutmayanlar) için bir fidye vardır: Her gün için bir yoksulu doyurmak. Kim gönüllü olarak gereğinden fazla iyilik yaparsa, bu onun için daha hayırlıdır. Eğer bilirseniz, oruç tutmanız sizin için daha hayırlıdır.
Kuran | 2:184
Fidyeyi kim öder?
Hanefi mezhebinde fidye yalnızca Ramazan ayında oruç tutamayan, başka bir zamanda kaçırdığı oruçları telafi edemeyen ve kaçırdığı oruçları telafi etme yeteneğini bir daha asla geri kazanması beklenmeyen kişiler tarafından ödenir. Bu üç koşulun da yerine getirilmesi gerekir, aksi takdirde fidye ödemezsiniz ancak kaçırdığınız oruçları telafi etmek zorunda kalırsınız.
Hanefi mezhebinde kaçırılan oruçları telafi etmek için bir zaman sınırı yoktur, bu nedenle fidye yalnızca bir kişinin ömrü boyunca kaçırılan oruçları telafi etme umudu yoksa geçerlidir. Bu, aşağıdakilerin fidye ödemeye hak kazanmadığı anlamına gelir:
- Geçici bir hastalık nedeniyle birkaç gün oruç tutmayı kaçıran kimse
- Kazara veya bilerek orucunu bozan kimse
- Ameliyat veya benzeri bir sebepten dolayı bu yıl oruç tutamayan, ancak gelecek yıl oruç tutabileceği beklenen kişi
Bir kimse, tutamadığı oruçları kaza edecek kadar sağlığının kalmayacağını düşünerek fidye ödese, sonradan sağlığına kavuşsa, ödediği fidye sadaka yerine geçer ve daha sonra oruçlarını kaza etmesi gerekir.
Bu nedenle Hanefi mezhebinde Ramazan ayında oruç tutmayan hamile veya emziren bir kadının, daha sonra kaza edebileceği için ödeyeceği bir fidye yoktur.
Şafii ve Hanbelilere göre, hastalık veya yaşlılık nedeniyle ömürleri boyunca oruç tutamayanlar için de fidye gerekir. Ancak fidye miktarı Hanefilerden farklıdır (lütfen yerel bir alime danışın veya bu konuda Hanefi yönergelerini takip edebilirsiniz). Malikiler, artık oruç tutamayanlar için fidye ödemenin tavsiye edildiğini ancak zorunlu olmadığını düşünürler.
Malikiler, Şafiiler ve Hanbeliler arasındaki alimlerin çoğunluğu, fidyenin, orucunu kaçıran (hamile kadın veya yolculuk yapan vb.) ve bunu telafi etme imkânına sahip olmasına rağmen bir sonraki Ramazan ayı gelmeden önce orucunu kaza etmeyen kişiler için zorunlu olduğu görüşünü benimsemiştir. Bu durumda, kaçırılan oruçları (kaza) telafi etmenin yanı sıra fidye de ödemeleri gerekir.
Ne kadar ödemeniz gerekiyor?
Kaçırılan her oruç günü için yaklaşık 2 kg buğdayın değerini ödemek gerekir. Lütfen bölgenizdeki tam miktarın ne olduğunu öğrenmek için yerel bir alime danışın.
Türkiye’de bu, kaçırılan her oruç için 180 TL ‘dir. Bu, bir kişiye iki öğün veya iki kişiye bir öğün sağlamalıdır. Birisi 2025 Ramazan’ının tüm oruçlarını kaçırırsa, 5.400 TL ödemesi gerekir.
Fidye olarak ne kadar ödenmesi gerektiği konusunda İslam fıkıh mezheplerinde bazı görüş ayrılıkları vardır. Ne kadar ödeyeceğinizden emin değilseniz bir alime danışın.
Fidye farz mıdır?
Ramazan ayında oruç tutmak, tüm yetenekli Müslümanlar için bir zorunluluktur ve İslam’ın 5 şartından biridir. Müslümanlar, İslam’ın bu temel yönlerini, geçerli bir sebep olsun ya da olmasın, kaçırdıklarında kefaret veya fidye ödemelidir. Sadaka ve bu gibi zorunlu ödemeler, kutsal Ramazan ayının İslam’ın ne kadar önemli bir yönü olduğunu vurgular.
Fidye İslam’da neden önemlidir?
Fidye ödemek, Ramazan ayında oruç tutamayanlar için zorunlu olmasının yanı sıra, uygun şartları taşıyan Müslümanların, uzun süre aç kalmak gibi bir tercihleri olmayan ihtiyaç sahiplerine yardımda bulunmalarını da sağlar.
Ne yazık ki dünyanın en fakir toplumlarında her gün 828 milyon insan açlık çekiyor.
Yiyecek, hayatta kalmak için temel bir ihtiyaçtır ve aynı zamanda sağlıklı bir yaşamın anahtarıdır. Düzenli sağlıklı öğünler olmadan çocuklar okula gitmekte, bakıcılar çalışmakta zorlanır ve toplumlar hayatta kalmak için mücadele etmek zorunda kalır. Ancak, bu korkunç yükü hafifletmeye yardımcı olabilir ve Ramazan ayında İslami Yardım’a fidye bağışlayarak mücadele eden ailelere bir aylık rahatlama sağlayabilirsiniz.
